Recensie: A Royal Affair
27 augustus 2012, 10:33 | Jeroen
Het Deense historische drama A Royal Affair is een film van Shakespeareaanse proporties. Het is gebaseerd op de gebeurtenissen ten tijde van de regering van koning Christian VII (1749-1808), een van de meest tumultueuze periodes uit de Deense geschiedenis. Johann Struensee, een verlichte arts uit Duitsland, werkt zich in deze tijd op van lijfarts van de koning tot feitelijk leider van Denemarken én geliefde van de koningin. Vanuit deze positie probeert hij in een ongekend tempo hervormingen door te voeren die zijn verlichtingsideaal moeten verwezenlijken.
A Royal Affair wordt vanuit het oogpunt van de jonge koningin Caroline Mathilde (Alicia Vikander) verteld. Zij kijkt terug op de gebeurtenissen die haar korte leven hebben gevormd. Als Britse prinses zien we haar vertrekken naar Denemarken om zich te voegen bij koning Christian VII (Mikkel Boe Følsgaard), met wie ze dan al feitelijk getrouwd is. Hij blijkt niet de ideale man waarop ze gehoopt had. Zijn mentale staat is verre van stabiel; zijn gedrag wordt volledig bepaald door zijn onzekerheden. Voor de jonggehuwden goed en wel aan elkaar gewend zijn, heeft Christian hun relatie met zijn onbehouwen gedrag al om zeep geholpen. Zeker wanneer Caroline Mathilde al snel een erfgenaam baart, waardoor enige noodzaak om de schijn hoog te houden wordt weggenomen.
Christian vertrekt daarop voor een rondreis door Europa, die al snel stokt door een verslechtering van zijn mentale toestand. Enkele uit de gratie geraakte edelen manoeuvreren een verlichte arts, Johann Struensee (Mads Mikkelsen), in de positie van lijfarts. Struensee weet al snel het vertrouwen van de koning te winnen. Ditzelfde kunstje herhaalt hij vervolgende met een groot deel van de aristocratie aan het hof, en uiteindelijk zelfs met de koningin. Dit mondt uit in de koninklijke affaire uit de titel. Struensee brengt gaandeweg veel verandering teweeg aan het hof: langzaam maar zeker weet hij Christian te activeren in zijn politieke rol. Ondertussen bloeit een verhouding op tussen Struensee en Caroline Mathilde.
Nadat Christian de macht naar zich heeft toegetrokken, begint Struensee een grootschalig hervormingsprogramma op basis van zijn verlichtingsidealen. Dit doet hij door een eindeloze stroom koninklijke decreten uit te vaardigen. In eerste instantie doet hij dit in samenspraak met Christian, Caroline Mathilde en enkele progressieve edelen. Aardig detail is de brief van zijn held Voltaire, die koning Christian complimenteert met de vooruitgang. De groep hervormers is in de zevende hemel. Steeds meer begint Struensee echter als een eigenzinnige dictator te handelen. Daarbij zet hij steeds vaker zijn idealen overboord wanneer deze geconfronteerd worden met de weerbarstige werkelijkheid.
Een probleem bij dit verhaal is dat het moeilijk is sympathie op te brengen voor de twee hoofdpersonen, Struensee en Caroline Mathilde. Eigenlijk draait een groot deel van de film om hun pogingen om Christian in het gareel te houden. We zien daarmee de twee personen van wie de onzekere koning het meest afhankelijk is hem steeds op cynische wijze manipuleren. Dit terwijl ze hem tegelijkertijd bedriegen met hun verhouding. Met deze mensen moeten wij vervolgens tijdens de onvermijdelijk dramatische ontknoping sympathie hebben.
In werkelijkheid scheelden Struensee en Caroline Mathilde bijna 14 jaar. De acteurs die hen spelen, Mikkelsen en Vikander, schelen 23 jaar. Een paar jaar geleden was Mikkelsen hier met zijn charisma wel mee weggekomen, maar inmiddels is hij met zijn ongewone uiterlijk en 46 jaar niet helemaal geschikt meer om de geliefde van een jonge schone te spelen. De chemie tussen de hoofdrolspelers is dan ook niet optimaal.
De historische gebeurtenissen geven voldoende voedingsbodem voor een rijk verhaal dat veel elementen van een koningsdrama van Shakespeare herbergt: een gekke koning, overspel en verraad aan het hof. Daarbovenop komt nog de machtsstrijd tussen Struensee en de aristocratische elite, ofwel de strijd tussen vooruitgang en conservatisme. Op een dergelijke voedingsbodem is het makkelijk oogsten. Deze episode uit de Deense geschiedenis schreeuwde er dan ook om in fictie omgezet te worden. De schrijvers en de regisseur lijken behoorlijk recht te hebben gedaan aan de geschiedenis. Daarbij zijn met name de politieke intriges om van te smullen. Mikkel Boe Følsgaard speelt de onzekerheden van de koning goed en ook Mikkelsen komt, buiten de romantische stukken, goed tot zijn recht als charismatische intrigant.
