24 februari 2013, 11:06 | Jeroen
La Cinquième Saison speelt zich volledig af in een geïsoleerd dorp in Wallonië. De film opent met een aantal bijzonder opgezette shots die het dagelijks leven in het besneeuwde dorpje tonen. We zien een man die zijn haan probeert te laten kraaien, een jongen (Thomas) en een meisje (Alice) die hun prille liefde verkennen en haar familie terwijl ze met hun koeien en melkmachines in de weer zijn. Het dorp kent een traditie waarbij elk jaar Ome Winter wordt berecht, veroordeeld en verbrand op een vreugdevuur, waarmee op symbolische wijze de winter verjaagd wordt. Alleen dit jaar wil het hout niet branden, en blijft Ome Winter dus in leven.
Wat als Ome Winter overleeft?
De gevolgen laten niet lang op zich wachten. Terwijl de sneeuw verdwijnt hervatten de dorpsbewoners hun – voornamelijk agrarische – werkzaamheden. Maar de natuur laat ze dit jaar in de steek. De bijen van de rondtrekkende imker Pol zijn dood, het zaad komt niet op, de koeien geven geen melk meer en de haan wil niet kraaien. Wat de oorzaak van dit verontrustende gegeven is, wordt niet duidelijk. Wel wordt geïmpliceerd dat het niet alleen in dit ene dorp gebeurt. We zien de seizoenen voorbij glijden, zonder dat er op het oog veel verandert. De kleuren waarin gefilmd wordt, blijven even grauw. We zien wel dat mensen in lichtere kleding gaan rondlopen, maar de bomen blijven zonder bladeren en dan begint het ook nog midden in de zomer te sneeuwen.
Langzaam wordt de angstaanjagende waarheid duidelijk voor iedereen: eten en al het andere zal schaars worden. Het enige wat ze kunnen doen, is het onvermijdelijke proberen uit te stellen. De film maakt vervolgens verschillende sprongen, zonder dat het verloop expliciet getoond wordt. We zien dat Thomas en Alice van elkaar vervreemden, dat zij zich gaat prostitueren in ruil voor eten en dat het dorp steeds duidelijker Pol – de buitenstaander – als zondebok aanwijst. Hij was nieuw en toen ging het mis; er moet toch een verband zijn?
Oeroude angst voor de natuur
Wat het regisseursduo Peter Brosens en Jessica Woodworth heel goed bewerkstelligt, is de oeroude angst voor de natuur weer tot leven te wekken. Deze angst ligt ten grondslag aan tradities als vreugdevuren, waarbij door middel van een ritueel de angst getemd wordt. Dat wij in onze maatschappij, waarin door technologie een enorme gevoelsafstand tot de natuur is gecreëerd, toch dit soort tradities in stand houden, zegt genoeg. Onze machines mogen ons dan nog zo veel werk uit handen hebben genomen, als de koeien stoppen met melk geven dan zijn we verloren. We zijn nog steeds overgeleverd aan de grillen van de natuur.
Zoals ik al aangaf worden in de loop van de film de verbanden tussen de opvolgende scènes steeds minder duidelijk aangegeven. De kijker moet deze verbanden dus zelf leggen. Over het algemeen houd ik ervan wanneer niet alles voorgekauwd wordt, maar ik moet zeggen dat ik er verschillende keren niet in geslaagd ben om de connecties te maken. Met name een worsteling tussen Alice en Thomas op een modderige helling blijft ook een dag na de film een groot mysterie voor me, net als het laatste shot van de film. Wat de film boeiend hield in het laatste half uur, toen ik de weg echt een beetje kwijt was in het verhaal, zijn de bijzondere shots waarmee de film gelardeerd is. Bijna alles is gefilmd in medium of long shots waar de gebeurtenissen zich vrijelijk in en uit bewegen en vaak verrassende elementen in besloten zitten.
Een film om over door te filosoferen
De zich langzaam voltrekkende Apocalyps die het dorpje treft is een grotendeels boeiend kijkspektakel. Het is interessant om te zien hoe afhankelijk wij in de moderne tijd nog zijn van de grillen van moeder natuur en Brosens en Woodworth hebben alles uit de kast gehaald om er een mooie film van te maken. Ze laten wel erg grote stukken van het verhaal aan de fantasie van de kijker over, terwijl ze veel vervreemdende elementen gebruiken. Dat maakt de film bij vlagen moeilijk te begrijpen. Het is wel een film waar je lang over door kunt blijven filosoferen.
