Recensie: Lore
11 maart 2013, 19:14 | Jeroen
Als relatieve buitenstaander brengt de Australische regisseuse Cate Shortland een verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Lore moet met haar broertjes en zusje Duitsland doortrekken terwijl de geallieerden het land innemen. De snelle stroom aan veranderingen en emoties die dat met zich meebrengt voor de kinderen gaat helaas grotendeels langs de kijker heen door de afstandelijke manier van filmen.
Het einde van de Tweede Wereldoorlog nadert en Lore en haar familie staan aan de verkeerde kant. Ze zijn Nazi’s, trouw aan Hitler. Lore gelooft zelfs nog in de eindoverwinning, maar haar ouders slaan al met de hele familie – naast de 14-jarige Lore de iets jongere Liesel, een tweeling van een jaar of acht genaamd Günther en Jürgen en Peter, een baby – op de vlucht. Ze wachten de invasie van de geallieerden af in een boerderij in het Zwarte Woud, maar de ouders worden gevonden en gearresteerd. Lore krijgt als opdracht van haar moeder mee om met de andere kinderen dwars door Duitsland naar hun oma te gaan en haar wordt op het hart gedrukt hun herkomst nooit te vergeten.
Viezigheid en The Sound of Music
Tot zo ver spiegelt Lore veel details die we kennen uit The Sound of Music: een grote familie in een romantisch heuvellandschap en een noodzakelijke vlucht. Maar Cate Shortland laat er geen twijfel over bestaan dat dit geen gezellig, romantisch verhaal gaat worden. In korte tijd wordt de troep kinderen in de chaos van het uiteenvallende Derde Rijk geconfronteerd met alles dat lelijk en naar is in deze wereld. En de viezigheid blijft plakken, veelvuldig zien we vieze handen en voeten prominent in beeld. Als je vervolgens meerdere keren lijken van verkrachte vrouwen ziet, ben je er heel bewust van hoe kwetsbaar de troep onder leiding van de aantrekkelijke Lore is.
Het komt Lore dan ook goed uit wanneer de mysterieuze, Joodse jongeman Thomas zich bij hun aansluit. Hij blijkt goed in staat te zijn om eten te vinden, hoewel de aanwezigheid van de baby Peter daar ook erg bij helpt. Aan de andere kant verraadt Lore alles waar haar ouders voor stonden door de levens van de kinderen toe te vertrouwen aan een Jood. Dit schuldgevoel wordt nog versterkt door de aantrekkingskracht die ze voor Thomas voelt en de dingen die ze moeten doen om te overleven en bij hun oma te komen.
Geen kwijtschelding van schuld
De Tweede Wereldoorlog is waarschijnlijk het meest gebruikte stukje geschiedenis in fictie. Dat is natuurlijk niet opmerkelijk aangezien het een van de eerste oorlogen was waarbij op grote schaal burgers direct betrokken waren, de omvang van de oorlog enorm was en het relatief kortgeleden plaatsvond. Het is echter ook een oorlog met een vrij duidelijk onderscheid tussen goed en kwaad, waardoor het lastig is een genuanceerd verhaal te vertellen. Shortland probeert dat duidelijk wel te doen, door de kinderen van Nazi’s centraal te stellen. Als kinderen dragen zij geen schuld voor de gruwelijkheden van de oorlog, maar nu deze eenmaal voorbij is, dragen zij wel de consequenties ervan.
Het centraal stellen van de kinderen van Nazi’s is een gevaarlijke keuze. Het kan als een soort kwijtschelding van schuld worden geïnterpreteerd, kijk maar naar The Boy in the Striped Pajamas. Shortland wil dat effect absoluut vermijden. Daarom kiest ze voor een afstandelijke houding waarbij de camera enigszins op afstand de verschrikkelijke tocht van de kinderen registreert. Daarbij wordt weinig duidelijk gemaakt van het effect dat dit alles op hen heeft. Deze keuze verhoudt zich slecht tot de inhoud van het verhaal. Er gebeuren verschillende hele heftige dingen met de troep kinderen die helemaal niet meer aankomen bij de kijker omdat die niet binnengelaten is in hun gevoelenswereld.
Een te genuanceerd beeld
Als relatieve buitenstaander brengt de Australische regisseuse Cate Shortland ons een verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Ze probeert dan ook een evenwichtig en genuanceerd beeld te schetsen van de onttakeling van het Derde Rijk, maar hierdoor vergeet ze de kijker mee te nemen in de snelle stroom aan verandering en emoties die de kinderen overvalt. Het is alsof de kinderen spartelend hun hoofd boven water proberen te houden in een woeste rivier en wij de vissen zijn die dit vol onbegrip (waarom ademen ze niet gewoon onder water) aanschouwen . Daardoor doet ze geen recht aan het bijzondere verhaal en de vele mogelijkheden die erin besloten lagen.
