Recensie: The Great Gatsby
19 mei 2013, 12:58 | Jeroen
Baz Luhrmann en de wilde, decadente feesten van de roaring twenties, het lijkt een gouden combinatie. De regisseur van overdadige films als Moulin Rouge! en de Shakespeare-verfilming Romeo + Juliet is, net als F. Scott Fitzgerald, de schrijver van The Great Gatsby, geprezen en bekritiseerd om zijn eigenzinnige stijl. Hij zou dus wel recht kunnen doen aan het boek in de zoveelste verfilming.
De grote Gatsby en de kleine Carraway
Jay Gatsby (Leonardo DiCaprio) is een extreem rijke man die in zijn opulente villa in West Egg, net buiten New York, enorme feesten geeft. De enige reden hiervoor is dat hij hoopt dat Daisy Buchanan (Carey Mulligan), met wie hij vijf jaar voor de vertelling een relatie had, een van de feesten zal bezoeken. Alles, de villa, zijn kleding en de speciaal voor hem gemaakte auto heeft hij uitgezocht om indruk op haar te maken. Maar zij woont aan de andere kant van de baai in East Egg, waar het oude geld woont, en is inmiddels getrouwd met de overspelige, brute Tom Buchanan (Joel Edgerton).
Het toeval wil dat het neefje van Daisy, Nick Carraway (Tobey Maguire), in het kleine huisje naast dat van Gatsby is komen wonen. Nick is de verteller van het verhaal en al snel bijzonder gefascineerd door zijn mysterieuze buurman. Het lukt Gatsby via Nick om een afspraak met Daisy te arrangeren, waarna zij hun relatie weer oppakken.
142 minuten feesten, CGI en uitleg
Luhrmann heeft de nauwelijks honderd pagina’s tellende klassieker van Fitzgerald omgevormd tot een film van 142 minuten. Die tijd wordt vooral besteed aan sfeer en vorm: de feesten van Gatsby worden gebruikt voor uitgebreide choreografieën die met grote, zwiepende camerabewegingen zijn vastgelegd. Alles kan op deze feestjes: van grootse vuurwerkshows op klassieke muziek tot rap, gebracht door Jay-Z. Het kan én past allemaal. Luhrmann heeft bovendien met behulp van CGI een sprookjesvariant van New York opgebouwd, waar we regelmatig naartoe scheuren in de opvallende auto’s van Gatsby en Tom Buchanan.
Met de visuele stijl van Luhrmann is dus weinig mis, maar met de vertelstijl des te meer. Luhrmann probeert zo veel mogelijk recht te doen aan het boek. Regelmatig pakt hij de beschrijvingen van Nick en hele dialogen rechtstreeks van het papier naar het witte doek. Hij wijkt bovendien zeer weinig af van de verhaallijn van Fitzgerald. Helaas ligt zijn kracht niet in een subtiele vertelling. Waar de woorden van Fitzgerald en zijn eigen beelden afdoende zouden zijn, blijft Luhrmann ons op alle mogelijke manieren uitleggen wat er gebeurt en waarom dat gebeurt. Eerst vertelt Nick ons in de voice-over wat er gaat gebeuren, dan zien we het in de scène, waarna ons via de voice-over of dialoog uitgelegd wordt wat die scène precies betekende.
Platgeslagen
Niet minder dan vier keer wordt ons bijvoorbeeld uitgelegd dat het groene licht aan het eind van de pier van de Buchanans zichtbaar is vanuit het huis van Gatsby en dat dit voor Gatsby de nabijheid van Daisy symboliseert. Deze obsessieve manier van uitleggen, alsof Luhrmann bang is dat ons ook maar een detail uit het boek zal ontgaan, kwam me al na een half uur de strot uit. Het sloeg alle subtiliteit uit de vertelling en de personages helemaal plat. Niets verraste, niets was mysterieus en daardoor kwam niets meer uit de verf. Zelfs gerenommeerde acteurs als DiCaprio, Mulligan en Edgerton konden niet aan het gehamer van hun regisseur ontkomen.
Als ik overigens ruim twee uur naar een film kijk die constant door voice-over wordt begeleid, dan ken ik vele, vele stemmen die ik liever zou willen horen dan die van Tobey Maguire.
Heftig bruisend, maar slaat snel dood
De kracht van het werk van Luhrmann is gelegen in de visuele overdaad. En in de feestscènes komt deze kracht duidelijk naar voren. Hier is de film vermakelijk, speels en prettig om naar te kijken. Zodra de personages tot echte interactie overgaan, lijkt Luhrmann helaas bang dat zijn publiek de weg kwijtraakt in het niet zo heel erg ingewikkelde verhaal. Uitleg op uitleg doet het bruisende verhaal dood slaan en laat de indruk van platte personages achter. Ik moet concluderen dat de verfilming van The Great Gatsby voor Luhrmann te hoog gegrepen was.
