Recensie: Bellas Mariposas
2 juli 2013, 21:43 | Jeroen
De derde speelfilm van de van Sardini� afkomstige regisseur Salvatore Mereu is een verfilming van Bellas Mariposas, het laatste boek van een van de bekendste schrijvers van het eiland, Sergio Atzeni. Deze schrijver staat bekend als een van de vaders van een literaire opleving op het eiland. Hij combineerde magisch realistische elementen, literaire taal en de Sardische dialecten tot een voor de eilandbewoners herkenbare stijl. Daarmee was hij dus niet alleen een voorbeeld voor veel jonge schrijvers van het eiland, maar ook voor regisseur Mereu.
Thuis in een achterstandswijk
Cate woont in een achterstandswijk in Cagliari die we deze ene dag in haar leven herschapen zien door haar ogen. Ze praat tegen ons en de mensen achter de camera. Wordt ze gevolgd door een documentairemaker � zoals deze jongedame die zangeres wil worden waarschijnlijk wel zou willen � of fantaseert ze dat alleen maar? Het wordt niet duidelijk. Haar wijk is misschien een chaotische en luidruchtige plek, maar Cate is er thuis. Ze kent de regels en weet wat ze kan verwachten. Ze slaapt op ��n kamer met haar broers Tonio en Massimo, die niet veel doen behalve rondhangen, en haar oudste zus Mandarina die prostituee is en al meerdere kinderen heeft. Haar vader krijgt een uitkering, haar moeder ook, maar zij werkt wel.
Haar dag is een odyssee door Cagliari. Met haar beste vriendin Luna doorkruist ze de stad per bus van het strand naar het centrum en de bosrijke parken die de stad rijk is. Ze is zich vagelijk bewust van een missie. Haar broer Tonio heeft namelijk de jongen met wie ze later wil trouwen, Gigi, bedreigd en ze wil hem waarschuwen. Maar ze fladdert verder doelloos door de stad en laat zich niet te veel leiden door het gevaar. Sowieso lijkt haar weinig te raken; de ongepaste avances van volwassen mannen, de armoede om haar heen, de afkeurende blikken van rijkere meisjes op het strand zijn niet bestand tegen haar karakter.
Magische elementen
Plotseling verandert de toon van de film tegen het einde. De dreiging richting Gigi wordt concreet, een waarzegster bezoekt de wijk en verandert de verhoudingen daar voorgoed. Zulke magische elementen worden in de Zuid-Amerikaanse literatuur effectief in een verhaal ingebed om aan verder rauwe realistische vertellingen een extra dimensie te geven. Daarbij wordt nauwe aansluiting gezocht bij de belevingswereld van de hoofdpersonen. In dit geval vervreemdt het magische ons juist van Cate, want het breekt met de levenslustige, maar realistische manier waarop we haar verhaal tot dan toe voorgeschoteld kregen. Haar levenslust maakt haar in het eerste deel bijna onaantastbaar: niets raakt haar echt, alles wordt weggegiecheld.
Salvatore Mereu had door eerdere filmprojecten in de achterstandswijken van Cagliari al een band met de plaatselijke bevolking opgebouwd. Het lag dan ook voor de hand om bij de verfilming van een boek dat zich ook in een achterstandswijk afspeelt van plaatselijke amateur-acteurs gebruik te maken. Bovendien past het binnen de Italiaanse filmtraditie. Neorealistische regisseurs als Vittorio De Sica maakten vlak na de Tweede Wereldoorlog al graag gebruik van amateurs, die volgens hen dichter bij de werkelijkheid bleven. Ook in het tonen van armoede en filmen op locatie, in verpauperde wijken, blijft Mereu dichtbij de Neorealistische traditie.
Luchtige toon
In tegenstelling tot een film als Ladri di Biciclette blijft Bellas Mariposas luchtig van toon. Dat is de kracht en de zwakte van de film. Het geeft Cate en Luna de ruimte om de andere, vrolijkere kant van het leven in een achterstandswijk te tonen. We krijgen de duistere kanten wel te zien, maar ze worden bijna even snel weggewoven als ze opgevoerd worden. Door de bijna kluchterige manier waarop ermee wordt omgegaan, beklijft dit deel van het verhaal niet. En op twee giechelende meiden kun je helaas niet een hele film bouwen.
