IDFA 2013: Vrijdag 22 november
23 november 2013, 10:30 | Jeroen
Vandaag de eerste dag docu’s kijken op het festival. Een lange dag in een bioscoopstoel wacht me. Eerst ‘s morgens maar even naar de yoga zodat mijn spieren lekker los zijn. Dan in de auto naar Amsterdam. Het Rembrandtplein is het centrum van het festival. Hier is ook het pers gedoe. Om mij heen hoor ik nauwelijks Nederlands. Met elkaar spreekt men Deens, Frans, Duits, Spaans, Portugees, Engels en een paar talen waarvan ik de origine niet herken. Ik word ook telkens in het Engels aangesproken, totdat ik in het Nederlands reageer. Dan kijkt men mij verrast, maar toch ook wel opgewekt aan. Hé Nederlands, wat leuk. Een internationaal festival in Amsterdam.
Ook de docu’s die te zien zijn komen van over hele wereld. Uit maar liefst 59 landen. De Verenigde Staten is net als op de Olympische Spelen de koploper en levert de meeste films. Gelukkig is Nederlands, anders dan bij de Olympische Spelen, daarna het meest vertegenwoordigd.
Van de vier docu’s die ik vandaag ga kijken zijn er twee uit Nederland, één uit Engeland en één uit Oostenrijk. Een docu over het internet, ouderen seks, fotografie en Hitler. Een interessante mix. Seks en fotografie uit Nederland, internet uit Engeland en Hitler uit Oostenrijk.
Ik begin ‘s ochtends met InRealLife. Beeban Kidron begon meer en meer tieners om zich heen te zien die niets anders doen dan staren naar het scherm van hun mobiele telefoons. Ze besloot ze te gaan interviewen en stelde ze de vragen als “wat doe je?”, “met wie?”, en “heb je je privacy settings gecontroleerd?”. Het antwoord was een unaniem schouderophalen. Dit was de uitgangspositie van de documentaire. Op haar weg naar antwoorden spreekt ze Britse tieners die haar hun favoriete YouPorn video’s tonen en waar een jongen haar vertelt dat hij hierdoor niet meer kan connect-en met meisjes van zijn leeftijd. Hij geeft aan dat hij hiervan baalt en geeft de schuld aan zijn verslaving aan internet porno. Bizar om te horen is een meisje dat zo verslaafd is aan haar telefoon en de social media hierop, dat ze bereid is, wanneer ze haar telefoon is verloren, seks met iemand te hebben om het geld voor nieuwe te krijgen.
In het kloppend hart van het internet gaat ze opzoek naar het antwoord op de vraag, “wat is het internet nu eigenlijk?”. Ze spreekt verschillende experts als Nicholas Carr en Julian Assange. De conclusie: de belofte van gratis informatie voor iedereen heeft plaats gemaakt voor de commerciële exploitatie van al onze gegevens. Niets is echt gratis op het web. Al die mooie, leuke en handige internetsites zijn verslavend en vervreemden ons van de echte wereld. De docu is een echte eye-opener. Naast de technische gegevens die onvoorstelbaar zijn, 90% van alle informatie op het internet is in de laatste twee jaar gecreëerd, zijn er de psychologen die adviseren hoe je het best games, websites en social media verslavend kan maken. Terwijl ik dit intik bedenk ik me dat ik ook een deel van deze steeds groeiende digitale wereld ben. Hoe dan ook een enge gedachte wat het internet allemaal teweeg brengt en hoe moeilijk het te reguleren is.
69 Love Sex Senior gaat over bejaarden en seks. Net als ik denk ik dat jullie je ook geen seksueel actief leven van je opa en oma kan voorstellen. Nou dat zijn ze dus wel, althans de ouderen in deze docu. En er zitten een paar heel leuke openbaringen bij. Zoals een 83 jarige homofiele man die voor het eerst echt verliefd is en nog nooit zulke beestachtige seks heeft gehad. Dan is er een vrouw die is getrouwd met een demente man en nog altijd hevig verliefd is. Nu heeft ze uiteindelijk toch een vriend en met hem reist ze en heeft ze seks. Haar liefde en relatie met haar man blijven, maar haar seksuele en sensuele behoeften worden op deze manier ook vervuld. Mooi, teder en soms gênant. Niet voor de hoofdrolspelers, maar ik merk dat ik met plaatsvervangende schaamte zit te kijken. Ik ben ouderwets en de mensen in de docu niet.
Naast de zaal waar ik de bejaarde seks zag was de docu Moving Stills – Kadir van Lohuizen te zien. We volgen Kadir in eerste instantie op zijn laatste halte van een reis van het puntje van Zuid Amerika naar het topje van Noord Amerika, in Alaska. Hij is aan het eind van een fotorapportage voor onder andere National Geographic over migratie in de Amerika’s. Het is er zoals te verwachten ijzig koud. Kadir stuit op verschillende obstakels, maar vooral op de macht van de oliemaatschappijen. Hij kan en mag niet de foto’s maken die hij nodig denkt te hebben om een goed beeld van het leven in Alaska neer te zetten. Terug in Nederland wordt hij al snel weer gevraagd voor zijn volgende grensverleggende fotorapportage. Voor de New York Times mag hij naar Papoea Nieuw Guinee om daar het gevolg van global warming vast te leggen. De atollen verdwijnen door het stijgende zee niveau langzaam als een hedendaags Atlantis in de oceaan. Kadir geeft toe dat hij niet meer de illusie heeft dat hij de wereld zal veranderen, maar het is hem ook niet alleen om het geld. Zijn verslagen worden door 40 miljoen mensen gelezen en onder hen bevinden zich ook politici en andere machtige heren en dames die dit misschien wel kunnen. Wat een leven heeft Kadir van Lohuizen. Hij reist de hele wereld af. Toch voel je de eenzaamheid van tijd tot tijd, maar die beslissing heeft hij bewust genomen vertelt hij ons. Zeer mooie docu. Niet alleen de beelden, maar ook het verhaal van de mensen, inclusief Kadir zelf.
‘s Avonds eindig ik in het prachtige gebouw van Eye. De docu die ik ga zien is uitverkocht, hoewel het er een is uit 2002 Blind Spot. Dat de camera en geluidsman van destijds erbij is lijkt mij de reden hiervoor. Of misschien het onderwerp. Hitler. Altijd blijft deze man en de Tweede Wereldoorlog boeien. Zo ook mij. We krijgen een interview te zien met de persoonlijke secretaresse van Der Führer, Frau Traudl Junge. In 2001 hebben André Heller en Othmar Schmiderer, twee Oostenrijkse filmmakers de dame via een vriendin in München opgezocht. Nooit gaf ze in al die jaren en interview voor de camera. In het begin is het nog wat onwerkelijk. Je ziet een oude dame die het heeft over hoe een volk geïndoctrineerd kan worden door één man. Hoe hij het geweten van een natie op zich neemt en het volk hiervan vrijbaard. Hoewel Frau Junge nu inziet dat Hitler een verschrikkelijke man was (ein verbrecher, vertaald als een crimineel) zag ze dit toen niet. Destijds miste ze een vaderfiguur in haar leven en zag ze hem als zodanig. Ze legt telkens uit dat ze te jong was om het te begrijpen. Uiteindelijk aan het eind van de film is er een prachtig moment waar ze refereert naar een moment na de oorlog. Ze liep op straat in Berlijn en zag het standbeeld van Sofie Scholl. In 1943 waren ze even oud. Frau Junge ging voor Hitler werken en Sofie Scholl verzette zich tegen hem en zijn bewind. De laatste werd geëxecuteerd. Frau Junge moest er een leven lang mee rondlopen. Uiteindelijk vlak voor haar dood kon ze zichzelf beginnen te vergeven.
Na de film is er een Q&A met een Amerikaanse recensent en de camera/geluidsman Othmar Schmiderer. Een wat bittere man deze Oostenrijker. Hij begint met dat het jammer is dat in zijn land nog altijd niet openlijk wordt gesproken over de oorlogsjaren, misschien dat dit hem bitter maakt. De eerste vraag krijgt een antwoord van ongeveer 15 minuten, waar hij uitlegt hoe de film tot stand is gekomen en wat de uitgangspositie was. Best interessant. Toen had ik kunnen weggaan. Wat volgt is een rare vergelijking tussen deze docu en de film Der Untergang. Ik begrijp dat ze dit doen in het kader van het thema waar deze film onder valt. Based on the Same Story heet het en je kan wel raden wat hier de connectie is. Het is alleen duidelijk dat Othmar zijn docu niet wil en kan vergelijken met de film.
Een goede eerste dag op IDFA, ben erg benieuwd naar wat nog volgt.
