Recensie: De Wand door het ITA
9 maart 2025, 18:15 | Jeroen
Vanmiddag de première van het stuk De Wand door het ITA Ensemble onder regie van artistiek directeur Eline Arbo. Een monoloog ons verteld en gespeeld door ensemble veteraan Chris Nietvelt.
Het is niet alle leden van het ensemble gegund of gegeven een monoloog voor de rekening te nemen. Het komt Chris Nietvelt toe. Niet alleen door haar senioriteit, maar zeker door haar eigen verdienste. Ik heb haar vaak zien spelen en altijd vind ik haar spel intens en daarbij prettig geloofwaardig. Dat klinkt wellicht wat veilig echter is niets wat zij ons laat zien veilig is. Zo ook bij De Wand. Ze staat alleen in het midden van de zaal met het publiek rondom op haar lip. Oog in oog met het publiek bijna 2 uur lang spreekwoordelijk naakt en kaal.
Het speelveld is een vierkante akker van aarde. Met Nietvelt als middelpunt. Ze vertelt van een bezoek aan een jachthuis van vrienden in de Alpen. Al snel realiseert zij zich alleen te zijn achtergebleven op deze afgelegen plek. In haar zoektocht naar de vrienden stuit ze op een hindernis. Een onzichtbare wand. Prachtig illustreert ze de wand door rondom het speelvlak, zoals gezegd oog in oog met het publiek, hoe ze ingesloten is. Het voelt intens hoe ze glijdend met haar handen langs een denkbeeldige muur ons laat zien hoe ze opgesloten is. Heeft er een of andere apocalyptische gebeurtenis plaatsgevonden waardoor zij hier terecht is gekomen? Is zij uitverkoren om deze ramp te overleven of is het juist haar noodlot?
Ze heeft in een aantal dieren wat metgezellen. Luchs, een hond, is al sinds de start van het stuk aan haar zijde. Ze vindt veel steun bij de viervoeter. Vaak deelt ze haar lot met ons door te communiceren met het dier. Haar lot van alleen te moeten overleven doet haar realiseren dat ze de natuur moet gebruiken om haar te helpen. Ze zal als een boerin het land moeten bewerken om in haar voedselvoorziening te voorzien en waar de nood zich aandient door het slachten van een dier. Dier en natuur zullen haar in leven houden. Een koe is een grappige afleiding van al het zware dat we als publiek moet verwerken. Een nuttig dier om als metgezel te vinden. Evenals een kat. De kat staat voor mij voor een kritisch en relativerend personage in haar zware situatie.
De zorg die Nietvelt toont voor de natuur om zich heen en de dieren houden haar op de been. Ze brengt het als een noodzakelijkheid. De liefde die ze voelt voor de dieren en de natuur die haar voedt en in leven houd respecteert ze. Ze gebruikt het, ze laat het voor zich werken. Dag na dag, week na week, maand na maand. Geen boosheid of angst. Ze heeft controle over haar lot. Ze kiest ervoor niet te willen ontsnappen aan haar situatie. Waar je zou verwachten dat juist de wand een obsessie vormt, laat ze die links liggen. Ze overwint. Dit maakt De Wand naast een krachtig pleidooi voor de gelijkheid tussen man en vrouw, tevens een illustratie hoe wij als mens weten we te overleven wanneer we in een schijnbaar uitzichtloze situatie terecht komen. Daarom zijn wij er na al deze eeuwen van voor -en (vooral) tegenspoed nog. En zullen we er voorlopig nog zijn.
Nog te zien in het Internationaal Theater Amsterdam tot en met 27 april. Check hier voor tickets.
Lees hier meer over de voorstelling, de achtergrond en het boek Die Wand van auteur Marlen Haushofer.
